(suckhoedoisong.vn)

Thứ Ba, 06/12/2011 08:24

Lâu lắm mới thấy một vở diễn có tìm tòi và xây dựng được một kết cấu chặt khá hấp dẫn, có tính thuyết phục như Khi hoa nở trái mùa của Nhà hát Cải lương Hà Nội. Vở diễn dung dị nhưng sâu lắng với một thông điệp về sự thức tỉnh của con người dù có lúc lầm lỗi.

Tác giả Chu Thơm tỏ ra có nghề nhưng không “thợ” với cách xây dựng nhân vật. Chú rể Phong trong ngày cưới phát hiện trong đống quà mừng “chiếc khăn trinh tiết” của ai đó gửi và cơn ghen, sự hồ đồ ích kỷ khiến anh ra đi bỏ mặc cô dâu Hoài với đứa con trong bụng. Hoài bị oan và không thể thanh minh đã tìm đến cái chết. Tại bờ sông, Hoài gặp người bạn cũ là nghệ sĩ nhiếp ảnh cứu và rồi họ lấy nhau.

Cái bi kịch khởi đầu ấy đeo đẳng suốt 20 năm dù Thiết yêu con riêng của vợ như con đẻ. Lòng biết ơn không làm nên tình yêu và Thiết chán chường sa vào rượu chè cùng những cuộc tình bất tận. Hoài muốn ly hôn nhưng Thiết không đồng ý. Phong sau 20 năm tìm về muốn nhận lại con nhưng Hoài cũng chẳng thuận

Thế rồi toàn bộ tuyến kịch và nhận thức của các nhân vật bỗng đảo ngược khi Thiết bị trọng bệnh. Biết mình sắp chết, Thiết đồng ý ly hôn nhưng Hoài lại đau đớn phản đối là một nét nhân bản khi viết về phụ nữ. Nguyện vọng của Thiết trước khi chết muốn được ghép trái tim mình cho con nuôi đang bị bệnh tim bẩm sinh và muốn nói lên sự thật nhưng Phong lại muốn giữ kín vì người nuôi dưỡng, yêu thương con mình mới thực sự là cha. Với cách tổ chức xung đột để thay đổi nhận thức nhân vật theo kiểu đảo chiều của tác giả làm vở diễn có chiều sâu, mang được tính nhân văn sâu sắc.

Đạo diễn, NSƯT Trần Quang Hùng sau một loạt vở dàn dựng thành công gần đây như một hiện tượng sân khấu lại một lần nữa thành công trong cách thể hiện kịch bản bằng ngôn ngữ đạo diễn rất riêng, có phong cách ở Khi hoa nở trái mùa. Không sa vào trò, miếng để câu khách dễ dãi, anh tìm sự hấp dẫn của vở diễn qua việc khai thác chiều sâu nội tâm nhân vật, đi đến tận cùng những góc khuất của tâm hồn nhân vật. Lớp kịch “trả ảnh người tình cũ” gọn mà sinh động thể hiện sự bất cần, thậm chí ích kỷ của nhân vật nhưng trong con người ích kỷ ấy có tình yêu thương con nuôi thật sự, yêu đến nồng nàn. Những chi tiết kịch được đạo diễn chăm chút, chuẩn bị khiến hành động kịch phát triển tự nhiên, tính cách nhân vật và phẩm chất bên trong được bộc lộ một cách logic, làm nên tính thuyết phục. Cảnh  kịch “trong bệnh viện” là cảnh kịch xúc động nhất mang được thông điệp toàn vở diễn nhưng không gò ép và áp đặt. Xúc động còn bởi cảm xúc khán giả được đạo diễn chuẩn bị suốt tuyến hành động để đến cao trào bùng nổ thành nhận thức về sự cảm thông và tha thứ trong cuộc sống này.

Thành công của vở diễn không thể không nói đến tác giả chuyển thể Triệu Trung Kiên với những lời ca mượt mà, đậm chất dân gian trong một vở kịch hát đích thực chứ không phải “kịch nói pha ca” như vẫn thường gặp.

Giữa lúc sân khấu ngập tràn hề kịch hoặc những vở diễn vô thưởng vô phạt khiến khán giả quay lưng thì sự xuất hiện của Khi hoa nở trái mùa là một tín hiệu đáng mừng bởi sự nghiêm túc trong kịch bản và dàn dựng cũng như tính nhân văn trong nội dung vở diễn.

Khi hoa nở trái mùa là vở diễn đáng xem và suy ngẫm. Tập thể sáng tạo của Nhà hát Cải lương Hà Nội đã lao động nghiêm túc, để lại được dấu ấn trong lòng khán giả sau đêm diễn với những dấu hỏi cõng nặng suy tư trong đầu khi tấm màn nhung khép lại…

Lưu Thủy

(hanoimoi.vn)

Thứ hai, 16/09/2013 15:34

Sau thời gian thử nghiệm việc đưa ngôn ngữ điện ảnh vào sân khấu cải lương, Nhà hát cải lương Hà Nội đã hoàn tất vở diễn mới “Khi hoa nở trái mùa”, dự định ra mắt vào tối 18-9.

Việc thử nghiệm dự án mới đưa ngôn ngữ điện ảnh vào sân khấu cải lương bằng sự hỗ trợ của kỹ thuật Điện ảnh (Hình ảnh ngoại cảnh, nội cảnh và các âm thanh của tình huống) được Nhà hát Cải lương Hà Nội thực hiện từ lâu với mục đích mang đến hơi thở mới cho sân khấu cải lương đương đại.

Những yếu tố điện ảnh được đưa lên sân khấu để làm tăng tính hiệu quả tổng thể của vở diễn, mở rộng không gian của sự việc, “chạy cảnh” từ màn trước sang màn sau của quá trình diễn tiến vở diễn. Cách làm này của Cải lương Hà Nội đang nhận được nhiều phản hồi tích cực từ giới chuyên môn và khán giả yêu thích cải lương.

Vở diễn sân khấu “Khi hoa nở trái mùa” là một trong những sản phẩm thử nghiệm do NSƯT Trần Quang Hùng đạo diễn, NSƯT Triệu Trung Kiên chuyển thể cải lương.

Vở diễn là câu chuyện về một hoạ sĩ yêu đắm say người thiếu nữ nhưng cô lại lựa chọn người bạn khác. Quá cay đắng, anh ta đã nguỵ tạo chứng cứ cùng bức thư giả để làm quà tặng hôn lễ. Đúng đêm tân hôn, gói quà được mở ra. Chú rể là người quá trọng sự hoàn hảo, không thể chấp nhận tình huống có thể bị cô dâu lừa dối nên hôn nhân tan vỡ. Cô gái với mầm sống trong bụng mình đã không thể chịu đựng nổi tình trạng oan trái, gieo mình tự vẫn. Nhưng cô đã được anh hoạ sĩ cứu sống và chấp nhận cô cùng đứa con trong bụng mà anh yêu quí như con đẻ.

Hai mươi năm sau… rất nhiều đổi thay đã đến với gia đình nhỏ của họ khi người bố hoàn toàn biến thành người khác và mắc trọng bệnh. Cô con gái nhỏ lại có trái tim yếu đuối cần được thay. Trước cái chết cận kề, sự thật đã được bộc lộ để cần đến sự cảm thông, thấu hiểu và tha thứ…

Vở diễn với sự tham gia diễn xuất của dàn diễn viên có kinh nghiệm: NSƯT Thanh Hương – Hồng Nhung, Quang Tuấn, Hoàng Viện, Thu Liệu, Anh Thúy, Lưu Đạt, Quang Hưng, Thu Hường, Diệu Linh…

Vở diễn sẽ ra mắt vào 20h tối 18-9 tại rạp Hồng Hà, Hà Nội.

Hoàng Lân
Theo HNM

VOV số 63 đăng bài: Giám đốc Nhà hát cải lương Hà Nội Trần Quang Hùng:  Phải tìm cách khiến khán giả rút tiền mua vé! – Trang 18-19)

Gần một tháng nay, khán giả sân khấu cải lương hào hứng với “Yêu là thoát tội” – một vở cải lương có sự tích hợp với nghệ thuật điện ảnh. Sự sáng tạo ấy đã tạo sức sống, diện mạo mới cho nghệ thuật sân khấu cải lương. VOV có cuộc trò chuyện với đạo diễn Trần Quang Hùng – Giám đốc Nhà hát Cải lương Hà Nội.

Bắt nguồn từ đâu Nhà hát Cải lương Hà Nội nảy sinh ý tưởng đưa nghệ thuật điện ảnh vào nghệ thuật sân khấu cải lương, thưa ông?

Các ngành nghệ thuật hiện đang rơi vào tình trạng rất khó khăn. Xã hội phát triển, các công nghệ giải trí hiện đại ra đời, trình độ thưởng thức nghệ thuật của khán giả đã ở một cấp độ cao hơn. Để đáp ứng được nhu cầu của công chúng, buộc sân khấu phải có sự đổi mới.

Và sự đổi mới này đã có hiệu quả?

Đúng là chúng tôi đã nhận thấy ngay tác dụng của nó. Cho đến nay, vở diễn “Yêu là thoát tội” được diễn tới 5 buổi rồi và đêm diễn nào cũng kéo được đông đảo khán giả tới rạp. Điều đó cho thấy, không hẳn khán giả không mặn mà với kịch hát truyền thống. Vấn đề ở chỗ những người làm nghệ thuật làm gì để thu hút công chúng, để giữ họ ở lại với đêm diễn, để họ phải rút tiền ra mua vé.

Sau 5 đêm diễn, khán giả đón nhận thử nghiệm mới ra sao?

Chúng tôi đã nhận được rất nhiều ý kiến đánh giá và góp ý của báo giới về vở diễn này. Bên cạnh đó, mỗi đêm diễn, chúng tôi phát phiếu thăm dò khán giả. Kết quả, có đến 95 – 97% khán giả rất thích thú. Không còn hiện tượng khán giả đi lại trong rạp. Đặc biệt, không có khán giả nào bỏ về. Đó là hiện tượng lạ chưa từng có trước đây. Khán giả cho rằng sự sáng tạo này là vì họ, khán giả thấy mình được quan tâm, được tôn trọng. Hơn nữa, khi đưa thử nghiệm này vào, vở diễn đã tăng thêm 25 phút so với vở cũ nhưng không có khán giả nào nói là vở diễn quá dài.

Ngoài số khán giả ủng hộ, hưởng ứng, rất có thể sẽ có một lượng khán giả không đồng tình với sự hiện diện của loại hình nghệ thuật hiện đại trong một vở diễn mang tính truyền thống. Anh nghĩ sao về điều này?

Đương nhiên, đâu đó vẫn có những ý kiến còn băn khoăn về sự thử nghiệm này. Chẳng hạn như có ý kiến cho rằng, thiết kế mỹ thuật chưa thực sự gắn liền với nội dung vở diễn. Có một sự băn khoăn nữa cho rằng đưa nghệ thuật điện ảnh vào sân khấu không phù hợp vì sân khấu là con người thật, còn điện ảnh lại là con người của cái bóng. Tôi cho rằng băn khoăn này là không đúng. Cải lương được hình thành và hội tụ bởi các nền nghệ thuật khác, nó phải luôn luôn “động” và phải tự làm mới mình để đáp ứng sự mong đợi của người xem và theo kịp thời đại.

Nhưng chúng ta vẫn phải thừa nhận rằng, cách dựng vở theo truyền thống vẫn có vẻ đẹp của sự cách điệu, ước lệ và nó có sự hấp dẫn riêng?

Sự kết hợp này không làm mất đi những vẻ đẹp cách điệu của sân khấu, của vở diễn, bởi “Yêu là thoát tội” dựng năm 2011 như thế nào, chúng tôi vẫn giữ nguyên. Mặt khác, ở nghệ thuật cải lương, sự cách điệu, ước lệ, tả ý chỉ ở mức độ chứ không nhiều như nghệ thuật chèo, tuồng. Vở diễn đã được công chiếu tới 5 lần, và có những khán giả đi xem hết ngần ấy buổi biểu diễn. Điều này chứng tỏ sự hấp dẫn của vở diễn. Với Hội đồng nghệ thuật thành phố, Ban Giám đốc sở từng duyệt vở diễn này vào năm 2011, khi ấy đã có những đánh giá rất tốt về mặt nghệ thuật, dàn dựng của tác phẩm, nhưng khi xem lại vở diễn lần này đều có đánh giá chung là tác phẩm hay hơn tác phẩm duyệt năm 2011 về mọi mặt. Điều quan trọng là trong thử nghiệm mới này, nghệ thuật cải lương của chúng tôi vẫn chiếm đến 95%. Còn tỷ lệ của điện ảnh chỉ là 5%. Ở đây chúng tôi xác định không đi sâu vào điện ảnh.

Đây là sự thử nghiệm đầu tiên của sự tích hợp giữa nghệ thuật điện ảnh và sân khấu cải lương. Vậy quá trình thực hiện hẳn sẽ gặp nhiều khó khăn?

Về tài chính, dù khó khăn nhưng chúng tôi xác định không đi xin tiền bằng một tờ trình. Bằng chính nội lực của nhà hát, chúng tôi quyết tâm làm để thuyết phục các nhà quản lý bằng một kết quả cụ thể. Mặt khác, trong dự án thử nghiệm này, những vấn đề liên quan đến chuyên môn của nghệ thuật điện ảnh, kỹ thuật điện ảnh, chúng tôi phải nhờ đến chuyên gia và những người có chuyên môn trong lĩnh vực này. Đồng thời, chúng tôi phải chỉ đạo diễn viên diễn xuất, cách phát âm, cách biểu cảm, cách tạo hình sao cho phù hợp với sự kết hợp giữa hai nghệ thuật, đương nhiên vẫn phải mang đặc trưng của sân khấu chứ không thể biến nhân vật sân khấu thành nhân vật của phim ảnh.

Sự thành công của thử nghiệm có đồng nghĩa sau này Nhà hát sẽ không đơn thuần dựng vở theo lối truyền thống nữa?

Chúng tôi chỉ thực hiện thử nghiệm này trong phạm vi Nhà hát Cải lương Hà Nội, còn mức độ ảnh hưởng, lan tỏa của nó như thế nào còn tùy thuộc vào sự cảm nhận, quan điểm của từng đơn vị nghệ thuật. Chúng tôi sẽ tiếp tục thử nghiệm này, không chỉ với những vở lịch sử và dã sử mà ở cả những tác phẩm đương đại. Hiện chúng tôi đang triển khai vở “Khi hoa nở trái mùa”. Khán giả đã đón nhận thử nghiệm này trong vở cổ, và chúng tôi muốn biết khán giả có đón nhận sự thử nghiệm này trong một tác phẩm đương đại không.

Trong vở diễn “Yêu là thoát tội”, có ý kiến cho rằng, ngoại hình của diễn viên đóng vai Thị Lan không tương xứng với nhân vật. Phải chăng Nhà hát đang thiếu dàn diễn viên kế cận?

Đối với sân khấu, nhất là đối với đơn vị nghệ thuật công lập thì chỉ có thể xoay quanh ngần ấy diễn viên. Hơn nữa, đối với sân khấu cải lương, ngoài ngoại hình ra còn liên quan đến khả năng ca hát. Vì vậy, không thể chọn một diễn viên chỉ có ngoại hình đẹp. Mặt khác, vở diễn này chúng tôi có chiếu rọi vào đấy quan điểm của người ngày hôm nay nhìn vào lịch sử, chứ không hẳn là tái hiện lịch sử nên không thể so sánh giữa Thị Lan – nhân vật với diễn viên vào vai này. Đương nhiên, hằng năm chúng tôi đều tính đến chuyện phải có thế hệ kế cận, trẻ hóa đội ngũ, để có diễn viên tài sắc vẹn toàn.

Xin cảm ơn ông về cuộc trò chuyện này!

Vũ Ngọc thực hiện

(Báo Pháp luật Việt Nam đăng bài – Trang 36-37) PV Thuỳ Dương

Sống giữa thời đại kỹ thuật số, hầu hết tất cả các loại hình nghệ thuật dân tộc đều bị thử thách. Nhà hát Cải lương Hà Nội luôn trăn trở hướng đi mới để cải lương đi sâu vào đời sống tinh thần của khán giả. Thậm chí, ý kiến của khán giả, đặc biệt khán giả trẻ, xem họ muốn gì, cần gì, để cung ứng cho ho, được Nhà hát coi trọng. Và, dự án đưa Nghệ thuật Điện ảnh vào sân khấu Cải lương cũng như chương trình nghệ thuật thử nghiệm bằng tiếng Anh là những bước đi đầy táo bạo của Cải lương Hà Nội nhằm hút khán giả gắn bó hơn môn nghệ thuật có hơn trăm tuổi này.

Đưa điện ảnh lồng vào những đoạn đổi cảnh

Hiện nay, việc chuyển cảnh sân khấu dù đã có nhiều tiến bộ so với thời kỳ bục bệ, phông màn cồng kềnh trước đây, nhưng những phút tắt đèn giữa khi vở diễn đang hồi căng thẳng gây khá nhiều phản cảm, gián đoạn trong tiếp nhận của công chúng.

Nhiều ấn tượng, cảm xúc thật, cảm nhận cái đẹp… đang được dâng lên trong lòng khán giả bỗng chốc bị xóa nhòa vì màn hạ, đèn tắt để chuyển cảnh. Rồi việc chuyển cảnh trong bóng tối với những nhân viên hậu đài, phụ thêm là các diễn viên trong quần áo trang phục lộn xộn, với cách làm việc còn chưa khoa học ở hầu hết các đơn vị sân khấu như hiện nay…

Những điều kể trên dễ dẫn tới những rối loạn, nhầm lẫn, thậm chí gây ra những lỗi lớn về nghệ thuật, ảnh hưởng nhiều tới hiệu quả đêm diễn. Tất cả những điều đó ám ảnh suy tư nhiều ngày tháng cho người nghệ sĩ luôn trăn trở cho chất lượng của các đêm diễn.

Để khán giả không bị “chưng hửng” giữa những màn đổi cảnh, NSƯT Trần Quang Hùng – Giám đốc Nhà hát Cải lương Hà Nội đã táo bạo thực hiện dự án đưa “Nghệ thuật Điện ảnh vào sân khấu Cải lương” là dùng sự hỗ trợ của kỹ thuật Điện ảnh. Đó là các hình ảnh ngoại cảnh, nội cảnh và các âm thanh của tình huống…

Tối 10/7 vừa qua,  sau một thời gian chuẩn bị, luyện tập, Nhà hát Cải lương Hà Nội đã tổ chức biểu diễn thử nghiệm tác phẩm “Yêu là thoát tội” lần đầu tiên có sự kết hợp giữa sân khấu cải lương và ngôn ngữ điện ảnh.

Từ công tác chỉ đạo nghệ thuật, công tác đạo diễn cũng như những năm tháng dài trong vai trò của người nghệ sĩ trực tiếp sáng tạo lên hình tượng nghệ thuật, vị giám đốc Nhà hát đam mê nghề nghiệp này đã mạnh dạn tìm cách đi mới khi có ý tưởng: đưa nghệ thuật điện ảnh vào xử lý âm thanh, hình ảnh ở những phút thay cảnh.

Đèn dần tối để màn ảnh với các thủ pháp điện ảnh đưa tới cho người xem bối cảnh sân khấu mới, hình ảnh nhân vật với âm thanh rất thực… kéo người xem tập trung tối đa cho cảnh diễn tiếp theo.

Và rất nhiều cảnh diễn vì sự hạn chế của sàn diễn không thể diễn tả được sẽ được thể hiện trực tiếp trên màn hình, thông qua những kỹ xảo rất nghệ thuật của điện ảnh. Hiệu quả dễ thấy là sự liên tục không bị ngắt quãng trong tiếp nhận của khán giả, là một không khí nghệ thuật tràn đầy, không có chỗ cho những sự phân tán như việc thay cảnh trước đây thường gây ra cho người thưởng thức cũng như lấp đầy những khoảng trống trên sân khấu.

Đưa nghệ thuật điện ảnh vào sân khấu không phải là việc mới mẻ. Nhiều tác phẩm sân khấu trước đây đã đầu tư tiền của, công sức, trí tuệ cho sự gắn kết hai loại hình nghệ thuật này ở Việt Nam cũng như trên thế giới. Nhưng việc thử nghiệm phương pháp áp dụng điện ảnh vào để mở rộng không gian cho sàn diễn, để thay cảnh một cách nghệ thuật và hiện đại, phải khẳng định là một cách làm mới sân khấu đáng trân trọng. Nó phù hợp với xu hướng tích hợp các loại hình nghệ thuật, đem những hình thức nghệ thuật khác vào để “làm mới” cho sân khấu kịch…Trước đây, trong sân khấu cổ đại, người biểu diễn vừa hát, múa, đóng kịch…, và cùng với thời gian, sự chuyên nghiệp hóa, nhân loại có các hình thức opera, nhạc kịch, kịch múa, sân khấu kịch… Và việc kết hợp với hình ảnh, âm thanh sống động của nghệ thuật điện ảnh vào khâu chuyển cảnh cho sân khấu là một cách làm phù hợp với xu hướng đổi mới nghệ thuật của thời đại @.

“Khai phá” đưa ngoại ngữ vào chương trình cải lương

Trước đó, năm 2012, Nhà hát cải lương Hà Nội cũng “khai phá” bước đi mới để cải lương đến gần với khách du lịch. Ông Hùng luôn đau đáu câu hỏi: : “Trong những năm gần đây văn hóa nước ngoài du nhập vào nước ta rất nhiều. Đặc biệt, hiện nay con số người nước ngoài đến sống, học tập, làm việc và du lịch ở Việt Nam ngày càng gia tăng, tại sao chúng ta không  quảng bá văn hóa của mình đến những người đang trên đất nước mình bằng nhiều cách, nhiều loại hình nghệ thuật, trong đó nghệ thuật cải lương cũng có bề dày và có sự hình thành trên dưới 100 năm rồi”. Chính suy nghĩ này mà Nhà hát cải lương Hà Nội đang định hình phong cách nghệ thuật riêng cho mình với nhiều dự án nghệ thuật. Điểm nhấn vẫn là “cuộc chiến” thử nghiệm dịch tiếng Anh một số trích đoạn, vở diễn ngắn và vở diễn tiêu biểu để đưa cải lương tiếp cận với khán giả nước ngoài, biến rạp Chuông Vàng thành một địa chỉ “vàng” trong tour du lịch Phố cổ.

Sau bao ngày nỗi lực, một chương trình nghệ thuật thử nghiệm bằng tiếng Anh đã ra đời.  Chương trình sẽ có 7 tiết mục: Màn trống Hội, bài hát Dạ cổ Hoài Lang, bài hát Lý Ngựa Ô, kịch ngắn Kẻ trộm đêm giao thừa, múa Chăm, bài hát tân cổ Tình yêu trên dòng sông Quan họ và múa Sáo. Chương trình diễn như bình thường nên đối tượng khách trong nước vẫn xem như trước đây. Các nghệ sỹ sẽ biểu diễn bằng tiếng Việt và khán giả nước ngoài sẽ được nghe bản dịch tiếng Anh thông qua tai nghe đã được đặt sẵn tại ghế ngồi.

Với tiết mục kịch ngắn sẽ dịch trực tiếp theo từng lời thoại của diễn viên nhưng với các tiết mục hát sẽ có bản dịch giới thiệu sơ lược về nội dung. Với bản “Dạ cổ hoài lang”, sẽ có bản dịch nhằm thể hiện lịch sử của bài ca, sự tồn tại cũng như sức sống bền bỉ của bản ca có tuổi đời 90 năm này.

“Dạ cổ hoài lang” đóng vai trò quan trọng với sự hình thành, phát triển phong trào đờn ca tài tử Nam bộ; làm phong phú thêm các điệu thức của nghệ thuật sân khấu cải lương, góp phần tạo ra những giai điệu mới cho tân nhạc Việt Nam. Thông qua đó, bạn bè quốc tế sẽ hiểu thêm về nghệ thuật, sân khấu của Việt Nam.

Sau những buổi biểu diễn thử nghiệm, nhà hát luôn có phiếu, hoặc hỏi trực tiếp những khán giả và sự phản hồi là: “lạ” và “thích thú”.

Song hành việc giữ được đặc trưng của loại hình nghệ thuật cải lương, nhà hát còn có sự tìm tòi, sáng tạo mới về phương pháp nghệ thuật, hình thực thể hiện. Những chương trình thử nghiệm, những dự án mới như đợt “sách hạch” để tạo nên những bữa tiệc nghệ thuật đầy thăng hoa. Và những phản hồi của khán giả rất hữu ích để nhà hát cải luơng Hà Nội cũng như những nhà hát khác tìm được một hướng đi mới phát triển nghệ thuật cải lương trong thời đại @.

Thùy Dương

Văn hoá » Giải trí

Thứ Tư, 24/07/2013 01:03 (Báotintức.vn)

Những ngày gần đây, NSƯT Nguyễn Quang Hùng, Giám đốc Nhà hát Cải lương Hà Nội đã trở thành tâm điểm của công luận, khi anh đưa nghệ thuật cải lương kết hợp với điện ảnh để “làm mới” khâu chuyển cảnh trong vở diễn “Yêu là thoát tội”. Việc “kết duyên” giữa sân khấu và điện ảnh đầy mới mẻ này đã góp phần đưa nghệ thuật cải lương đến gần hơn với thế hệ khán giả trẻ.

Sự kết hợp giữa sân khấu và điện ảnh không phải là điều mới mẻ, nhưng việc dùng kỹ thuật điện ảnh để “lấp đầy” khoảng trống trong cảm nhận khán giả khi thay cảnh lại là một sáng tạo có tính khai phá.
Đã thành công thức mặc định, sân khấu Việt Nam từ xưa đến nay cứ hết màn đổi cảnh là tắt đèn, là những “lục đục” rất vất vả của công nhân hậu đài với đòi hỏi phải thật nhanh, thật chính xác trong “bóng tối”. Trong điều kiện sân khấu xưa với trang thiết bị còn quá thô sơ, không có máy lạnh, cảnh trí, bục bệ còn nhiều, thì việc thay cảnh nhiều khi là “ác mộng” đối với tập thể cán bộ, công nhân viên của đơn vị. Bóng tối giúp che đi những gì… không được “thẩm mỹ” cho lắm, nhưng đôi khi xảy ra “sự cố” làm mất đi những xúc cảm đẹp đẽ trong công chúng. Chẳng hạn, để cho công việc nhanh gọn, nhiều diễn viên trong vai ông hoàng, bà chúa cũng xắn quần, vén áo, toát mồ hôi để bưng bê đồ đạc, vận chuyển cảnh trí… Nếu không may một ánh đèn soi vào, công chúng bỗng mất đi xúc cảm khi nhìn thấy ông vua đầy quyền lực, hay một bà hoàng kiêu sa, một công chúa rực rỡ khuê các… đang khăn áo xộc xệch, khiêng vác nhọc nhằn.
Gắn bỏ cả đời với ảnh đèn sân khấu, NSƯT Trần Quang Hùng lâu nay đã có nhiều ý tưởng thử nghiệm. Anh cũng lâm vào sự bế tắc khi với sàn diễn hạn hẹp, nhưng lại mơ ước để có thể diễn tả cái vô tận, khoáng hoạt, bao la của hiện thực cuộc sống trên sàn diễn vài chục mét vuông. Anh tìm tòi học hỏi bạn nghề khi họ đưa điện ảnh tích hợp vào sân khấu. Anh cũng đã thử nghiệm để đưa những âm thanh sống động, rất thực vào cảnh diễn… Những trăn trở đó đã đưa anh tới với việc thử nghiệm ngày hôm nay. Sự trình diễn của tập thể nghệ sĩ Nhà hát Cải lương Hà Nội trong đêm diễn báo cáo qua vở cải lương “Yêu là thoát tội”, thử nghiệm này đã khiến vở diễn có một diện mạo mới mẻ trong con mắt đông đảo khán giả yêu thích cải lương.
“Yêu là thoát tội” vẫn giữ cách dàn dựng, lối diễn xuất và diễn tiến sân khấu (duy chỉ có những thay đổi để thêm phần khắc họa tâm địa độc ác, xấu xa của hoàng hậu) nhưng đã có thêm 6 phân cảnh điện ảnh được trình chiếu. Mỗi lần chuyển cảnh, màn hình từ từ chạy xuống với những đoạn phim được đầu tư khá công phu. Bởi vậy, với khán giả, những đoạn phim đã có hiệu quả tốt, gắn liền và trở thành một phần của vở cải lương. Sự hỗ trợ của các yếu tố điện ảnh như tiếng động: Tiếng đàn, tiếng gió, tiếng lá bay, tiếng vó ngựa, tiếng nước chảy… và các hình ảnh nội ngoại thất của lớp, cảnh diễn sắp tới, sự liền lạc giữa cảnh diễn thể hiện trên màn hình và cảnh diễn thực trên sân khấu… đã đem lại cảm giác liên tục, trong thưởng thức vở diễn của khán giả. Thêm nữa, việc kỹ thuật điện ảnh tham gia vào tác phẩm sân khấu đã gây được hiệu ứng “hiện đại” rõ nét cho lớp khán giả trẻ, kéo họ gần hơn tới sàn diễn của sân khấu kịch hát dân tộc vốn luôn bị họ cho là lạc hậu, không có gì mới.
Vẫn còn những băn khoăn của giới nghề về thử nghiệm này liệu có làm mất đi cái “e” (bản sắc riêng) của cải lương, mất đi hiệu quả của những thủ pháp “cách điệu, ước lệ” của sân khấu kịch hát dân tộc nói chung, cải lương nói riêng. Hay đôi chỗ, hiệu ứng âm thanh sống động chưa thật khớp, chưa đạt tới độ mỹ cảm như khi rót rượu, cốc thì nhỏ, nhưng tiếng động dài và quá rõ… Nhưng tất cả những tiểu tiết đó không thể phủ nhận sự cố gắng làm mới và những hiệu quả đáng kể của đêm diễn. Mong sao ngày càng có những thử nghiệm để sân khấu luôn sống động và mới mẻ trong tiếp nhận của đông đảo công chúng yêu mến nền nghệ thuật đậm chất văn hóa dân tộc này.
Cao Ngọc